Bilim-kurgu, edebiyatta da sinemada da önemli bir tür. Sınırı olmayan bir hayal gücünün çıktısı olması nedeniyle benim de sevdiğim bir tür. Bu tür içerisinde klasiklerden bir tanesi Tom Cruise’ın başrolünde oynadığı Azınlık Raporu (Minority Report). 2002 yılında vizyona girmiş olan filmdeki bir sahnede Tom Cruise tarafından canlandırılan baş rol karakteri John Anderton bir alışveriş merkezine girdiğinde iris tanıması ile tüm mağazalardaki promosyonlar, reklamlar gözünün önüne getiriliyor. Yine başka bir sahnede yüz tanıma teknolojisi dolayısıyla tüm geçmişi ekranlarda akıyor.
Bu futüristik yaklaşım bugünün perakendecisini önemli bir sorun olan stok daralması hususunda başka bir noktaya taşıyabilir mi?
Stok daralması (inventory shrinkage), belirli bir dönem için mağaza ya da depoda kaydedilen stok değeri ile gerçek stok değeri arasındaki fark olarak tanımlanmakta ve perakendecinin karındaki kayıpları ifade etmektedir. Stok daralması çok basit olarak aşağıdaki formülle hesaplanabilir:
Stok Daralması= Muhasebe kaydı- Gerçek Stok
Daralma yüzdesi= Stok Daralması/ Toplam satışlar
Stok daralması, her tür perakendeci tarafından takip edilmesi gereken önemli bir gösterge. Peki neden gerçek stokla muhasebeleştirilen stok birbirini tutmuyor? Bu durumu yaratan beş önemli neden var.
1. Yanlış muhasebeleştirme
2. Göndericiden kaynaklanan hatalar (irsaliye/fatura vb.)
3. Stok kayıtta yapılan hatalar
4. Müşterilerin çalışması
5. Çalışanların çalması
Bu nedenler içerisinde ilk üç sırada belirtilen hataların stok daralmasındaki payı ortalama %20’lerde iken, müşterilerin ve/veya çalışanların çalmasından kaynaklanan kayıpların oranı ortalama %80’leri buluyor. Amerika’da 2021 yılında gerçekleşen stok daralması 94,4 Milyar USD (National Retail Security). Stok daralmasının önlenmesi için perakendeciler mağaza dizaynı, RFID çipler, kameralar, personelin eğitimi ve denetimi gibi hususlara ağırlık vermekte. Bunların yanı sıra son zamanlarda yapay zeka ve yüz tanıma sistemlerinin de bu noktada fayda sağlayabileceği düşünülüyor. Amerika’da Kmart, Bunnings and The Good Guys told Choice yüz tanıma yazılımını hırsızları, suçluları tanımlamak için ve dolayısıyla stok kayıplarının önüne geçmek için kullanmaya başlayacak. Belli mağazalarda pilot olarak başlayacak uygulamada mağaza içinde müşterilerin kayıtlarının alınması ve saklanması gerekiyor. Bu da beraberinde hukuki ve ahlaki tartışmaları getiriyor.
Ulun
